Ngọt ngào hai tiếng Lào Cai

Năm tháng đi qua, cùng với vất vả gian nan hiểu biết của tôi cũng dày thêm. Song cái biết của con người có hạn, nhất là với người công nhân tối ngày với xà beng cuốc xẻng mở đường như tôi. Cũng may cái máu văn chương khát khao hiểu biết đã cho tôi yêu quý những vùng đất đã đi qua. Những năm tháng đó dẫu chưa hình thành rõ nét mảnh đất Lào Cai biên viễn song tôi đã biết đến hát khắp, hát lượm của người Tày, hát vươn, múa quạt của người Giáy, múa khèn, múa sinh tiền của người Mông. Rồi gạo người Dao, nhà sàn người Tày, truyện cổ tích người Mông... Ít một, ít một những nét văn hóa truyền thống của các tộc người Lào Cai cộng dần làm cho tôi ngày một giàu có.

Diện mạo thành phố Lào Cai hôm nay

Hiểu biết về một vùng đất không dành cho người cưỡi ngựa xem hoa. Nhận thức rõ điều này, khi được chuyển sang làm văn hóa huyện rồi viết văn làm thơ tôi dành mọi cơ hội để biết về Lào Cai. Đó là những chuyến “ba cùng” dài ngày ở Bắc Hà, Si Ma Cai, Văn Bàn. Đó là những ngày chui vào thư viện ngốn từ sách dư địa chí đến văn, thơ, báo chí viết về Lào Cai. Đó là gặp gỡ tiếp xúc với những người say mê, sống chết với Lào Cai. Năm tháng trôi đi, với chút tài năng cùng niềm đam mê của mình, qua các trang văn, trang thơ, kịch bản điện ảnh tôi đã ít nhiều trả nghĩa được cho mảnh đất mình đang gắn bó.

Song cái được của tôi chỉ như hạt cái của bãi Soi Tiền trên sông Hồng quanh đời bồi lở.

Năm 1995, tôi được dự một lớp bồi dưỡng viết văn ở Hà Nội, trong một lần thù tạc tôi bảo một anh bạn ở Trà Vinh là tôi ở Lào Cai. Anh bạn ngớ người, hỏi Lào Cai ở Phú Thọ hay Tuyên Quang, Yên Bái. Tôi cố giải thích mà bạn có vẻ vẫn chưa hiểu, bực mình tôi chạy về phòng lấy quyển sổ có in hình bản đồ Tổ quốc mang ra quán chỉ rõ cho bạn. Đúng là nỗi đau này không chỉ riêng ai, song xét cho cùng cũng chẳng nên trách bạn, sau năm 1975, nói đến Sa Pa, Phan Xi Păng các bạn phía Nam còn võ vẽ, chứ với Lào Cai thì từ năm 1976 đã lọt thỏm trong Hoàng Liên Sơn rộng lớn, năm 1991 tỉnh mới tái lập, hai tiếng Lào Cai mới khiêm tốn xuất hiện trên bản đồ, những hội nghị và ít sách báo thì mấy người rõ được.

Mới rồi tôi lại gặp lại ông bạn năm xưa. Trong thù tạc bạn lại hỏi tôi: “Những gì làm nên Lào Cai?” Câu hỏi quá rộng, như đánh đố, tôi đành trả lời quấy quá: “Sa Pa này, Bắc Hà này, Mường Khương này, rồi Bảo Yên, Văn Bàn, Si Ma Cai, Bảo Thắng, Bát Xát, Thành phố Lào Cai, hơn bảy mươi tám vạn người sinh sống trên mảnh đất hơn sáu nghìn cây số vuông làm nên Lào Cai.” Nghe tôi nói bạn cười: “Ông nói thế chưa hết, đó mới là những người hiện tại ở Lào Cai, còn những người mang dòng máu Lào Cai bôn tẩu trong khắp Nam ngoài Bắc, khắp năm châu bốn biển không phải là Lào Cai sao? Còn nữa, những người hăm hở đến sinh cơ lập nghiệp rồi lưu luyến rời Lào Cai, tâm hồn, trái tim của họ không có một phần của Lào Cai sao? Còn nữa, mỗi năm Lào Cai đón mấy triệu khách du lịch khi trở về hành trang của họ không có hình ảnh của Lào Cai sao?” Đến lượt tôi ớ người. Đúng rồi, về địa lý thì Lào Cai có bảy huyện, một thị xã và một thành phố thuộc tỉnh, song “biên giới” của mảnh đất này trải rộng theo bước chân, trái tim của người Lào Cai, người yêu Lào Cai. Vậy đó! Lào Cai là của những người dân bản địa đời nối đời mưu sinh, gìn giữ mảnh đất này song cũng là của những con người bốn phương tụ hội với ước mong làm cho đất này đơm hoa kết trái. Lào Cai là đỉnh Phan Xi Păng, mái nhà của đất Việt song cũng là dòng sông Hồng đỏ nặng phù sa, là dòng sông Chảy có hai nhà máy thủy điện hàng năm cung cấp hơn bảy trăm triệu KW điện phục vụ Quốc kế dân sinh. Lào Cai từ điệu xòe Tả Chải đến tiếng hát chèo mang lên từ vùng châu thổ…

Lào Cai có vị trí đặc biệt quan trọng trong hành lang kinh tế

Theo thời gian, ơn giời tôi mỗi ngày một nặng tình nặng nghĩa với Lào Cai, và tôi tin rất nhiều người giống tôi. Mỗi người có thể ở Lào Cai, đến Lào Cai, yêu Lào Cai một cách khác nhau, song như những dòng suối nhập vào dòng sông và dòng sông đang hòa nhập vào biển lớn, chúng ta tự hào là người Lào Cai.